Tezkiye etmek temizlemek anlamına gelir.Nefsi temizlemek Allahın emridir.Nefs-i öldürmek(bkz. kuran) ve onu mutmain etmek gereklidir.Bunu yapabilmek dünyanın en güç işidir. Çünkü nefse karşı gelindiğinde oda insanla çatışır ve insan sürekli bir değişim ve çatışma içinde olur.İşte bu nefs ile cihaddır.Nefs ile cihad ettikçe nefs dönüşüme uğrar.Nefs istisnasız bütün insan evlatlarında vardır. Nefs insanı kafir eden varlıktır.İnsan ile beraberdir,onu vesvese ile kandırır.Şeytanda bu tip insanları ele geçirmekte zorlanmaz ve nefsi kullanır.İşte onunla cihad eden,ona boyun eğmeyen gerçek samimimi mümin olmaya adaydır.Bunu adına derviş,sofi denmesi birşeyi değiştirmez.

Peki nefs nasıl tezkiye edilir,ona nasıl boyun eğdirilir?

Nefsin en büyük düşmanı zikirdir.Namazı kılmak,oruç tutmakta onun en büyük ilacıdır.Allah nefsi mutmain etmeyi ilk önce imana,sonra namaza,sonra oruca,zikire ve diğer bütün ibadetlere bağlamıştır.Bir insan namazını kılmak ile nefsini mutmain edemez,sadece ona uymamış olabilir.Fakat mutmainin en büyük yöntemi zikrullahtır. Lailaheillallah kelimesi nefsi yerinden oynatır.Ona sert darbeler indirir.Bundan başka tevbe için gerekli olan estağfirullah kelimesine devam etmelidir.Resulullaha salavat getirmelidir. Allahın emri olan 'beni çok zikredin' emrine uymalıdırki nefs mutmain olabilsin.Nefs bu ibadetlere ve zikrullaha devam etmekle tezkiye olabilir.Okumakla,birşey biliyorum zannetmekle mutmain olmaz. Fakat zikrullaha devam edebilmek için yine Allahın emri olan 'cemaate' tabi olmak gereklidir.Bir önderden bir mürşidden muhakkak feyz almak gereklidir.Tek başına bu ibadetleri yapan bu ibadetlerden tad alamaz.Mevlana hazretleri 'bir zikrullah meclisinde hazır bulunmak 70 sene nafile namaz kılmaktan efdaldir' buyurmuştur. İşte tezkiye-i nefs bir yandanda cemaatle beraber olmayı gerektirir.Allah salih kulları ile beraber olunmasını emretmiştir.

Nakşibendi yolunda çekilen günlük tesbihler (bütün tesbihlerin bitiminde 'ilahi ente maksudi verızake matlubi' denir)

Bismillahirrahmanirrahim (33 kere)
Hasbinallahu veniğmel vekil(33 kere) (sonunda niğmel mevla ve niğmel masir denilir)
Lahavle vela kuvvete illa billah(33 kere sonunda 'aliyyülazim' denir)
Sübhanallahivebihamdihi sübhanallahil azim(33 kere)

Estağfirullah (100 kere bir yerinde 'estağfirullah mincemiği masivallah estağfirullah mincemiği makirallah estağfirullah tübdü minkülli zenbin ve etubu ileyh' denir)

Allahumme salli ala seyyidina ve nebiyyina nuricemali muhammed(100 kere)

Lailaheillallah(200 kere)

Allah(200 kere)